Xã Dân Tiến hình thành từ việc sáp nhập ba xã Bình Long, Dân Tiến và Phương Giao, với tổng diện tích 14.428,15 ha, dân số gần 19.400 người, sinh sống trong 36 xóm bản, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 70,78%. Đời sống chủ yếu dựa vào sản xuất nông lâm nghiệp, cùng nhiều khó khăn về hạ tầng, trình độ dân trí và tập quán sản xuất truyền thống, khiến việc phát triển kinh tế xã hội gặp không ít thách thức.
Trước đây, nhiều hộ dân sản xuất nhỏ lẻ, tự cung tự cấp, dựa vào kinh nghiệm truyền thống, thiếu thông tin thị trường và kỹ thuật canh tác. Tình trạng "được mùa mất giá" thường xuyên xảy ra, đặc biệt ở các xóm đồng bào Mông như Đồng Dong, Lân Vai, Tân Tiến, khi trình độ học vấn và kỹ năng nghề nghiệp hạn chế, ảnh hưởng đến việc tiếp cận thông tin và chính sách hỗ trợ.
Trong những năm qua, thu nhập của các hộ dân trong xã chủ yếu nhờ sản xuất nông lâm nghiệp.
Ông Trần Lê Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã Dân Tiến nhấn mạnh: "Giảm nghèo đa chiều không chỉ là nâng thu nhập mà còn liên quan đến đời sống, giáo dục, y tế, thông tin và sinh kế; chỉ khi người dân hiểu và chủ động, họ mới thực sự thoát nghèo bền vững. Nhận thấy rào cản về ngôn ngữ và trình độ dân trí, xã đã triển khai nhiều giải pháp sáng tạo để truyền tải chính sách và nâng cao nhận thức".
Hình thức truyền thông được đa dạng hóa, từ loa truyền thanh, pa-nô, áp phích, tờ rơi đến việc lồng ghép trong các sinh hoạt cộng đồng như hội nghị thôn bản, họp chi bộ, hội phụ nữ và đoàn thanh niên. Đồng thời, vai trò của người uy tín như già làng, trưởng bản được phát huy khi trực tiếp phổ biến chính sách bằng tiếng dân tộc, giúp người dân dễ hiểu, dễ nhớ.
Các xóm cũng được hướng dẫn lập nhóm Zalo, Facebook để kịp thời cập nhật thông tin chính sách, kỹ thuật và hướng dẫn sinh kế. Nhờ những nỗ lực này, người dân dần nâng cao nhận thức, chủ động tiếp cận thông tin, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất và phát triển kinh tế hộ gia đình, từ đó giảm nghèo một cách bền vững.
Xã xác định hạ tầng giao thông và thị trường tiêu thụ nông sản là hai yếu tố trọng tâm. Nguồn vốn chương trình nông thôn mới được sử dụng để nâng cấp đường giao thông nông thôn, thuận lợi cho giao thương. Về thị trường, xã chủ động kết nối hợp tác xã – doanh nghiệp, tham gia hội chợ, tuần lễ nông sản và đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử. Nhiều sản phẩm địa phương được xây dựng thương hiệu, đăng ký OCOP và chứng nhận VietGAP, như: Chè móc câu OCOP 3 sao, đậu phụ Bình Long, gạo Bao Thai Phương Bá, bánh chưng đen. Nhờ đó, sản phẩm nông nghiệp tiếp cận thị trường rộng hơn, nâng cao giá trị kinh tế và tạo động lực phát triển lâu dài.
Gạo Bao Thai Phương Bá là một trong những sản phẩm chủ lực của địa phương.
Dân Tiến xác định giảm nghèo không chỉ là hỗ trợ từ Nhà nước mà còn là nâng cao tinh thần tự lực của từng hộ gia đình. Các mô hình kinh tế hộ gia đình, tập trung vào các sản phẩm đặc trưng truyền thống, được khuyến khích kết hợp với khoa học kỹ thuật và chuyển đổi số. Vai trò của tổ chức chính trị xã hội và người uy tín được phát huy, vận động bà con thay đổi nếp nghĩ, cách làm, áp dụng kỹ thuật sản xuất tiên tiến và tiếp cận công nghệ mới.
Các lớp tập huấn, dạy nghề, chuyển giao kỹ thuật được tổ chức thường xuyên, đồng thời nhân rộng các điển hình tiên tiến để tạo hiệu ứng lan tỏa. Nhờ đó, nhiều hộ dân không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu, góp phần nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới nâng cao. Những điển hình như mô hình trồng chè theo VietGAP, sản xuất gạo hữu cơ, chế biến sản phẩm OCOP… đã chứng minh rằng KHCN,ĐMST&CĐS là chìa khóa để nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm.
Từ thực tiễn triển khai, ông Trần Lê Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã Dân Tiến bày tỏ mong muốn: "Trung ương, tỉnh tiếp tục hỗ trợ đặc thù cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nhất là hạ tầng giao thông, thông tin và việc làm; đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, sử dụng song ngữ, sân khấu hóa để người dân dễ tiếp cận; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cơ sở và người uy tín, nâng cao năng lực triển khai chương trình".
Nhờ đồng bộ các giải pháp từ hạ tầng, thông tin, thị trường đến nâng cao nhận thức và tinh thần tự lực, Dân Tiến đang từng bước tạo ra mô hình giảm nghèo đa chiều bền vững. Người dân dần chủ động tiếp cận tri thức, áp dụng kỹ thuật sản xuất, phát triển kinh tế hộ gia đình, vươn lên làm giàu. Họ không chỉ được tiếp cận cơ hội bình đẳng mà còn có khả năng biến thách thức thành cơ hội, biến rào cản thành động lực để phát triển bền vững.
Nhìn lại hành trình của Dân Tiến, có thể thấy rằng giảm nghèo không chỉ là những con số tăng thu nhập hay các dự án đầu tư hạ tầng, mà còn là câu chuyện về tri thức, sáng tạo và tinh thần tự lực của cộng đồng. Từ việc chủ động tiếp cận thông tin, áp dụng KH&CN, đến việc kết nối thị trường và xây dựng mô hình kinh tế hộ gia đình bền vững, mỗi nỗ lực đều góp phần biến rào cản thành động lực.
Dân Tiến hôm nay không chỉ là vùng quê miền núi giàu tiềm năng nông lâm nghiệp mà còn là hình mẫu cho các địa phương khác trong việc kết hợp chính sách hỗ trợ với nội lực cộng đồng. Đây là nơi mà tri thức, công nghệ và ý chí con người cùng nhau mở ra cánh cửa phát triển bền vững, mang lại cơ hội bình đẳng, tự tin và hy vọng cho mọi người dân. Những giá trị ấy không chỉ góp phần thay đổi diện mạo địa phương mà còn tạo cảm hứng cho cả vùng miền núi Thái Nguyên và các địa phương miền núi khác, khẳng định sức mạnh của KHCN,ĐMST&CĐS và tinh thần tự lực trong hành trình thoát nghèo bền vững.
