Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) được triển khai hiệu quả tại Tuyên Quang.
Chính sách đồng bộ: Thúc đẩy sinh kế cho người nghèo
Ngay từ đầu nhiệm kỳ 2020 - 2025, Lãnh đạo tỉnh Tuyên Quang đã xác định giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ xuyên suốt, gắn với ổn định xã hội và phát triển dài hạn. Tỉnh đã cụ thể hóa các chủ trương của Trung ương bằng những nghị quyết, chính sách có tính khả thi cao, nổi bật là Nghị quyết số 03/2021/NQ-HĐND về hỗ trợ phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản, OCOP và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025.
Điểm đặc biệt là cơ chế chỉ đạo từ tỉnh xuống tận cơ sở. Ban Chỉ đạo được thành lập tới từng thôn, bản, phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng cấp, từng cán bộ. Mỗi đồng chí trong Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Đảng bộ xã trực tiếp phụ trách hộ nghèo, bám sát thực tế và tháo gỡ khó khăn. Với phương châm "cầm tay chỉ việc", trao cần câu thay vì cho con cá, các chính sách đã đi vào chiều sâu, giúp người dân tự tạo sinh kế.
Ông Phạm Văn Tú, Bí thư Đảng ủy xã Mèo Vạc chia sẻ: "Chúng tôi chú trọng xác định đúng nguyên nhân dẫn đến nghèo, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp. Có hộ cần hỗ trợ vốn, có hộ cần đào tạo nghề, có hộ lại cần hướng dẫn cách tổ chức sản xuất. Làm như vậy mới hiệu quả và bền vững".
Một điểm nhấn nổi bật của Tuyên Quang là gắn giảm nghèo với ứng dụng KHCN,ĐMST&CĐS, sử dụng công nghệ tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước, gắn tem QR truy xuất nguồn gốc để nâng cao giá trị và mở rộng thị trường. Nhiều hộ nghèo đã biết bán nông sản trên các sàn thương mại điện tử thay vì chỉ phụ thuộc vào chợ phiên, nhờ đó tăng thu nhập, giảm rủi ro bị thương lái ép giá. Cùng với đó, các hợp tác xã được hỗ trợ máy móc chế biến, bảo quản sản phẩm, từ chè, cam, lạc đến dược liệu, giúp gia tăng giá trị từ 1,5 đến 2 lần so với bán thô. Người dân tham gia hợp tác xã không chỉ được hỗ trợ về kỹ thuật, mà còn học cách quản lý, tiếp thị sản phẩm, tiếp cận thị trường rộng lớn hơn.
Tuyên Quang ứng dụng gắn tem QR truy xuất nguồn gốc để đảm bảo tính chính xác và xác thực sản phẩm.
Một ví dụ điển hình là gia đình bà Nguyễn Thị Huệ (phường Nông Tiến, TP. Tuyên Quang). Từ hộ cận nghèo, nay gia đình đã phát triển mô hình kinh tế tổng hợp: Trồng ngô, lúa chất lượng cao, nuôi ong, nuôi ốc nhồi. Nhờ áp dụng kỹ thuật mới và liên kết tiêu thụ, thu nhập hằng năm đạt 350 - 400 triệu đồng, trở thành hộ khá giả. Song song với phát triển sinh kế, tỉnh triển khai chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Hàng nghìn hộ nghèo có nhà ở kiên cố, yên tâm lao động sản xuất.
Nhờ cách làm đồng bộ và kiên trì, Tuyên Quang đã đạt kết quả giảm nghèo ấn tượng. Tính đến ngày 01/7/2025, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 23,45% xuống còn 10,19%, bình quân mỗi năm giảm 4,42%, vượt xa mục tiêu đề ra là 3%/năm. Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm từ 37,31% xuống còn 16,04%, tốc độ giảm gấp đôi kế hoạch. Trong giai đoạn 2021 - 2024, tỉnh đã huy động hơn 64.000 tỷ đồng cho các chương trình mục tiêu, trong đó ngân sách nhà nước chiếm 11,5%, còn lại là nguồn lực xã hội hóa. Hơn 138.000 lượt học sinh nghèo, cận nghèo được miễn giảm học phí, hỗ trợ học tập; 100% hộ nghèo, cận nghèo được tham gia bảo hiểm y tế, riêng ngân sách địa phương hỗ trợ thêm 30% mức đóng cho hộ cận nghèo. Tỷ lệ xã đạt chuẩn y tế lên tới 98,5%, phổ cập giáo dục duy trì ở tất cả các cấp học. Đời sống người dân nhờ đó được cải thiện rõ rệt, từ chỗ lo cái ăn, cái mặc, nay đã yên tâm phát triển kinh tế, chăm lo học hành cho con cái. Tỷ lệ xã đạt chuẩn y tế lên tới 98,5%, giáo dục phổ cập duy trì ở tất cả các cấp.
Đi đôi với giảm nghèo, Tuyên Quang chú trọng xây dựng nông thôn mới, coi đây là nền tảng để phát triển bền vững. Trong 5 năm triển khai ba chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã huy động trên 64.000 tỷ đồng, trong đó hơn 59.000 tỷ đồng cho chương trình xây dựng nông thôn mới, hơn 1.100 tỷ đồng cho chương trình giảm nghèo bền vững và hơn 3.100 tỷ đồng cho chương trình phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi. Nhờ đó, đến giữa năm 2025, toàn tỉnh có 88/121 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 72,72%, trong đó 20 xã đạt chuẩn nâng cao, 8 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. Gần 1.350 km đường giao thông được bê tông hóa, hàng trăm công trình thủy lợi, nước sinh hoạt, nhà văn hóa, trạm y tế, trường học được xây dựng, nâng cấp. Hạ tầng thiết yếu được hoàn thiện đã tạo ra diện mạo nông thôn mới khang trang, sáng - xanh - sạch - đẹp, đồng thời là động lực phát triển kinh tế - xã hội.
Diện mạo nông thôn mới - Khởi sắc từ hạ tầng và OCOP
Một trong những điểm nhấn quan trọng góp phần giảm nghèo bền vững là phát triển chương trình Mỗi xã một sản phẩm - OCOP. Đến nay, toàn tỉnh đã có 240 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, đạt 104,3% kế hoạch, trong đó nhiều sản phẩm đặc trưng như chè Shan Tuyết Hồng Thái, cam sành Hàm Yên, cá lăng Lâm Bình, mật ong Phong Thổ, thịt trâu khô Yên Sơn, rượu ngô Na Hang đã trở thành thương hiệu mạnh, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân. Các sản phẩm OCOP không chỉ nâng cao giá trị kinh tế mà còn giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương, giúp đồng bào dân tộc thiểu số gắn sản xuất với du lịch, dịch vụ.
Có thể khẳng định, phong trào thi đua "Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau" giai đoạn 2021 - 2025 tại Tuyên Quang đã ghi dấu ấn bằng những con số đầy sức thuyết phục, nhiều chỉ tiêu vượt kế hoạch. Thành công của phong trào không chỉ thể hiện ở kết quả giảm nghèo mà còn lan tỏa tinh thần đoàn kết cộng đồng, truyền đi thông điệp nhân văn sâu sắc, khẳng định sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cả hệ thống chính trị.
Các sản phẩm OCOP được trưng bày và bán tại điểm giới thiệu sản phẩm nhằm thu hút khách du lịch khi đến với Tuyên Quang.
Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn những khó khăn, như một số chính sách còn chồng chéo, định mức chưa phù hợp, cán bộ cơ sở còn thiếu kinh nghiệm, hạ tầng ở vùng sâu vùng xa còn hạn chế. Từ thực tiễn, Tuyên Quang đã rút ra bài học quý giá rằng muốn giảm nghèo bền vững thì cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, sự tham gia chủ động của người dân, đồng thời gắn trách nhiệm của chính quyền cơ sở với kết quả thực hiện. Người dân được tham gia ngay từ khâu lựa chọn công trình, dự án, nhờ đó nâng cao tinh thần làm chủ, gắn bó và trách nhiệm với thành quả chung.
Định hướng giai đoạn 2026 - 2030: Giảm nghèo bền vững gắn với chuyển đổi số và nông thôn mới
Bước sang giai đoạn 2026 - 2030, Tuyên Quang đặt mục tiêu tiếp tục giảm tỷ lệ hộ nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân thông qua các giải pháp đồng bộ: Hỗ trợ chuyển đổi cây trồng, vật nuôi phù hợp; đẩy mạnh kết nối chuỗi giá trị nông sản; khuyến khích phát triển hợp tác xã và doanh nghiệp xã hội; mở rộng tín dụng ưu đãi cho hộ nghèo; phát triển giáo dục nghề nghiệp và việc làm bền vững. Tỉnh phấn đấu có thêm 25 xã đạt chuẩn nông thôn mới, nâng tổng số lên 60/117 xã, hoàn thiện hạ tầng thiết yếu, phát triển thêm sản phẩm OCOP, gắn xây dựng nông thôn mới với chuyển đổi số, phát triển du lịch cộng đồng, nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.
Để chuyển từ giảm nghèo tạm thời sang bền vững, tỉnh xác định cần một chiến lược toàn diện, lồng ghép nhiều chính sách. Do đó, tỉnh đang triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó kiến nghị rà soát, hợp nhất các văn bản, giảm chồng chéo giữa các chương trình; ban hành hướng dẫn rõ ràng, khả thi cho từng dự án thành phần. Đào tạo chuyên môn về quản lý dự án, kế toán, giám sát, huy động cộng đồng cho cán bộ xã; áp dụng các phương án đào tạo ngắn, sát thực tế. Phân bổ nguồn lực linh hoạt; đồng thời kêu gọi nguồn lực xã hội hóa, hợp tác với doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ.
Theo đồng chí Vương Ngọc Hà, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, thời gian tới, tỉnh sẽ hỗ trợ chuyển đổi cây trồng, vật nuôi phù hợp, kết nối chuỗi giá trị, khuyến khích hình thức hợp tác xã, doanh nghiệp xã hội; tạo điều kiện để người dân vay vốn ưu đãi, bảo hiểm nông nghiệp và các chương trình huấn luyện kỹ năng kinh doanh. Củng cố mạng lưới an sinh dành cho các hộ dễ tái nghèo; kết hợp dịch vụ tư vấn tài chính, kế hoạch gia đình và dinh dưỡng. Vận động, tuyên truyền để thay đổi tư duy trông chờ vào hỗ trợ, khuyến khích tự lực, liên kết cộng đồng và chia sẻ kinh nghiệm giữa các hộ điển hình.
Mặt khác, trong giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh đề xuất Trung ương tiếp tục triển khai một số dự án thành phần có trọng tâm như hỗ trợ kinh phí thực hiện các dự án liên quan đến phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội các xã nghèo; đa dạng hóa sinh kế và phát triển mô hình giảm nghèo; phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững...
Từ những kết quả nổi bật trong giai đoạn 2021 - 2025, có thể khẳng định Tuyên Quang đang đi đúng hướng trên hành trình giảm nghèo bền vững, khi chính sách đồng bộ, ứng dụng KHCN,ĐMST&CĐS. chương trình OCOP và trở thành "chìa khóa vàng" giúp người dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu. Bước vào giai đoạn mới, tỉnh tiếp tục triển khai những giải pháp sát thực tiễn, giữ vững niềm tin vào mục tiêu phát triển nhanh, toàn diện và bền vững. Đặc biệt, Tuyên Quang kiên định định hướng gắn xây dựng nông thôn mới với chuyển đổi số, phát triển du lịch cộng đồng, nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, song song với bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, tất cả vì mục tiêu phồn vinh, hạnh phúc của nhân dân trên mảnh đất cội nguồn cách mạng và phên dậu biên cương của Tổ quốc. Với nền tảng vững chắc cùng quyết tâm cao, Tuyên Quang đang từng bước hiện thực hóa khát vọng trở thành một tỉnh giàu đẹp, văn minh và bền vững.
