Tới 1/7/2025, tỷ lệ hộ nghèo tại Tuyên Quang giảm từ 23,45% xuống còn 10,19%.
Đổi mới tư duy giảm nghèo: Từ hỗ trợ sang đồng hành
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang lần thứ nhất đặt mục tiêu trong giai đoạn 2025 - 2030, mỗi năm giảm 3 - 4% tỷ lệ hộ nghèo. Với một tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn, đây là nhiệm vụ nhiều thách thức, đòi hỏi sự linh hoạt, sáng tạo và những bước đi đột phá trong công tác chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội.
Tuyên Quang luôn xác định giảm nghèo bền vững là mục tiêu xuyên suốt và ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh việc hỗ trợ an sinh xã hội, tỉnh đã chủ động chuyển hướng sang phát triển sinh kế bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Tuyên Quang tập trung tháo gỡ sự chồng chéo giữa các chương trình, dự án trên cùng địa bàn; xây dựng cơ chế điều hành thống nhất; giao trách nhiệm cụ thể cho người đứng đầu các cấp, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý và giám sát tiến độ thực hiện.
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tuyên Quang, giai đoạn 2021 - 2024, tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh Tuyên Quang cũ giảm từ 23,45% xuống còn 10,19%, mức giảm bình quân 4,42%/năm, vượt kế hoạch đề ra. Tại Hà Giang cũ, số hộ nghèo đa chiều cuối năm 2024 còn 69.740 hộ (36,35%), giảm 11.711 hộ so với năm trước, tương đương 6,26%, cũng vượt mục tiêu. Các chương trình hỗ trợ nhà ở, y tế, giáo dục, sản xuất phát huy hiệu quả; đặc biệt chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trở thành điểm nhấn giúp người dân "an cư" để "lạc nghiệp". Nhiều hộ đã mạnh dạn chuyển sang trồng cây dược liệu, cây đặc sản gắn với chế biến và tiêu thụ, tạo thu nhập cao và ổn định hơn.
Ngay từ đầu nhiệm kỳ, tỉnh đã cụ thể hóa chủ trương của Trung ương thông qua các chương trình hành động rõ ràng, gắn với phong trào thi đua "Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau". Phong trào được triển khai sâu rộng, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và các tầng lớp nhân dân. Các phong trào "Tuyên Quang chung sức xây dựng nông thôn mới", "Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát" đã trở thành động lực thúc đẩy giảm nghèo trên diện rộng.
Zalo, mạng xã hội được tận dụng để tuyên truyền về giảm nghèo, hướng dẫn phát triển kinh tế tại Tuyên Quang.
Tính đến ngày 01/7/2025, Tuyên Quang đã đạt nhiều dấu ấn nổi bật, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 23,45% xuống còn 10,19%, bình quân 4,42%/năm; tỷ lệ hộ nghèo là người dân tộc thiểu số giảm từ 37,31% xuống còn 16,04%, mức giảm bình quân 7,09%/năm, gấp đôi chỉ tiêu đề ra. Tỉnh cũng miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập cho hơn 138.955 lượt học sinh nghèo, cận nghèo và học sinh vùng khó khăn; hỗ trợ 100% hộ nghèo, cận nghèo tham gia bảo hiểm y tế.
Sau 5 năm triển khai 3 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, Tuyên Quang đã huy động tổng nguồn lực hơn 64.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước hơn 7.350 tỷ đồng (11,5%), còn lại là huy động từ các nguồn lực xã hội. Riêng chương trình xây dựng nông thôn mới huy động hơn 59.000 tỷ đồng, ưu tiên đầu tư hạ tầng và phát triển sản xuất.
Đến nay, Tuyên Quang đã có 88/121 xã đạt chuẩn nông thôn mới (72,72%), trong đó 20 xã đạt chuẩn nâng cao, 8 xã đạt chuẩn kiểu mẫu; hạ tầng được đầu tư đồng bộ với gần 1.350km đường giao thông được bê tông hóa, 191 công trình thủy lợi, 65 công trình nước sinh hoạt, nhiều nhà văn hóa, trạm y tế, trường học được nâng cấp; 275 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên; 100% xã có Internet và dịch vụ công trực tuyến được triển khai. Diện mạo nông thôn có nhiều đổi thay tích cực, kinh tế nông nghiệp chuyển sang hướng ứng dụng công nghệ nhằm gia tăng giá trị và thu nhập của người dân.
Xã Quản Bạ: Vùng cao Tuyên Quang vươn lên nhờ KHCN, OCOP và du lịch cộng đồng
Một trong những mô hình giảm nghèo nổi bật là xã Quản Bạ thuộc vùng Cao nguyên đá Đồng Văn, cách trung tâm tỉnh Tuyên Quang gần 200 km về phía Bắc. Với diện tích hơn 102 km2 và 30 thôn bản, địa phương là nơi cư trú của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số như Mông, Dao, Bố Y, Nùng, Tày… Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, địa hình chủ yếu là núi đá, thiên tai diễn biến phức tạp cùng hạ tầng chưa đồng bộ khiến đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, nhận thức hạn chế và tâm lý trông chờ vào chính sách hỗ trợ vẫn tồn tại, gây cản trở lớn đến mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Trước những thách thức này, cấp ủy và chính quyền xã Quản Bạ đã triển khai nhiều giải pháp nhằm thay đổi tư duy phát triển. Công tác tuyên truyền được chú trọng để khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường, giúp người dân chủ động tạo sinh kế và vươn lên thoát nghèo. Các nguồn lực từ ba chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 và chương trình phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 được lồng ghép hiệu quả, tạo "đòn bẩy" để cải thiện đời sống và hỗ trợ hộ nghèo tiếp cận cơ hội sản xuất.
Trong định hướng giảm nghèo, Quản Bạ tập trung phát huy các thế mạnh sẵn có, đặc biệt là phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn với liên kết tiêu thụ, ứng dụng KHCN,ĐMST&CĐS. Tại các thôn có điều kiện đất đai và nguồn nước thuận lợi như Vĩnh Tiến, Tân Tiến, Đông Tinh, Bó Lách…, mô hình chuyển đổi cây trồng được đẩy mạnh. Mỗi năm, xã chuyển đổi gần 350 ha diện tích kém hiệu quả sang cây trồng có giá trị kinh tế cao; xây dựng vùng rau chuyên canh khoảng 250 ha; giá trị sản xuất đạt trung bình 72 triệu đồng trên mỗi ha, tạo nền tảng quan trọng cho mục tiêu nâng cao thu nhập người dân.
Việc chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả sang các loại cây mang lại giá trị kinh tế cao đang trở thành hướng đi chủ lực tại xã Quản Bạ, tỉnh Tuyên Quang. Cùng với đó, xã đã thu hút doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp như Công ty TNHH Dưa Leo Quê Vùng Miền, HTX Cộng Đồng Nặm Đăm, HTX Dịch Vụ Tổng Hợp Bình An và HTX Kim Thăng. Các đơn vị này hỗ trợ bao tiêu sản phẩm dưa chuột, dược liệu, mật ong và chè Shan Tuyết, góp phần ổn định đầu ra cho nông sản địa phương.
Ngoài tập trung phát triển các giống cây trồng, xã Quản Bạ đồng thời chú trọng phát triển du lịch cộng đồng dựa trên bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số, tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân và góp phần cải thiện đời sống. Hệ thống hạ tầng và các dịch vụ phục vụ du lịch được đầu tư, lượng khách đến địa phương tăng đều qua các năm.
Khai thác giá trị văn hóa cho phát triển du lịch ở Quản Bạ.
Trong khuôn khổ các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2030, chỉ riêng năm 2025 xã Quản Bạ được phân bổ hơn 6,1 tỷ đồng để hỗ trợ sản xuất và xóa nhà tạm cho 121 hộ nghèo, cận nghèo. Nhờ sử dụng hiệu quả nguồn lực, thu nhập bình quân đầu người đạt 48,6 triệu đồng mỗi năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh và diện mạo nông thôn đổi thay rõ rệt.
Bên cạnh đó, kinh tế số đang được đẩy mạnh. Tại thôn Lùng Thàng, xã Quản Bạ hiện có nhiều điểm bán hàng trực tuyến cộng đồng được triển khai nhằm giới thiệu và tiêu thụ các sản phẩm đặc trưng như mật ong bạc hà, chè Shan Tuyết, rượu ngô men lá, thảo dược, thổ cẩm và thịt hun khói. Dữ liệu sản phẩm được tích hợp lên các sàn thương mại điện tử với hình ảnh và video giới thiệu quy trình sản xuất. Việc ứng dụng công nghệ góp phần mở rộng thị trường, nâng cao giá trị hàng hóa và cải thiện thu nhập của người dân. Một số hợp tác xã đạt doanh thu từ 500 triệu đồng đến một tỷ đồng mỗi năm nhờ bán hàng online.
Không dừng ở đó, tỉnh còn chủ động "mang hàng lên phố". Tại Hội chợ Mùa Thu 2025, gian hàng Tuyên Quang với không gian văn hóa Mông - Tày và hơn 100 sản phẩm OCOP tiêu biểu thu hút đông đảo công chúng, tạo cú hích lớn cho quảng bá nông sản, mở rộng thị trường và tăng thu nhập cho người dân.
Từ "tư duy hỗ trợ" sang "đồng hành kiến tạo sinh kế", từ nông nghiệp truyền thống sang mô hình công nghệ cao và kinh tế số, Tuyên Quang đang tạo chuyển biến sâu rộng trong giảm nghèo bền vững. Những kết quả đạt được không chỉ khẳng định hướng đi đúng, mà còn mở ra con đường phát triển mới hiện đại, bền vững cho vùng đất giàu bản sắc nơi miền núi phía Bắc.
