Tây Ninh: Giảm nghèo bền vững từ du lịch di sản và chuyển đổi số

Sau sáp nhập, Tây Ninh sở hữu nguồn tài nguyên du lịch phong phú hiếm có, 223 di tích được xếp hạng, 16 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 1 di sản phi vật thể đại diện của nhân loại là Đờn ca tài tử. 

Cùng với đó là những cảnh quan đặc sắc, như núi Bà Đen, Vườn Quốc gia Lò Gò – Xa Mát, hồ Dầu Tiếng, sông Vàm Cỏ, làng nổi Tân Lập, khu sinh thái Đồng Tháp Mười… tạo nên một không gian du lịch "2 trong 1", vừa có chiều sâu lịch sử, tâm linh, vừa có sức hút sinh thái, trải nghiệm.

Từ nguồn tài nguyên này, Tây Ninh định hướng rõ di sản phải trở thành động lực phát triển kinh tế. Các chương trình gắn phát triển du lịch cộng đồng với di sản và OCOP, kết nối doanh nghiệp lữ hành với làng nghề, cơ sở sản xuất đặc sản, đã giúp cho bánh tráng phơi sương Trảng Bàng, các lễ hội, làng nghề truyền thống… trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người dân tại chỗ.

Khi lễ hội, làng nghề, ẩm thực, di tích được đưa vào tour, người dân không chỉ "đứng ngoài" nhìn du khách đến rồi đi, mà trực tiếp cung cấp dịch vụ lưu trú, ẩm thực, trải nghiệm văn hóa, bán sản phẩm thủ công, nông sản địa phương. Đây chính là cách để du lịch trở thành "cầu nối" giữa di sản và sinh kế, giúp cộng đồng hưởng lợi một cách cụ thể, lâu dài, thay vì chỉ trông chờ trợ cấp.

Du lịch thành ngành mũi nhọn

Không gian phát triển mới giúp Tây Ninh giữ vai trò cửa ngõ kết nối TP.HCM, Đồng Nai với Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên. Diện tích tự nhiên hơn 8.500km², gần 3,3 triệu dân, đường biên giới dài 374km với 4 cửa khẩu quốc tế, 1 cảng biển quốc tế, đây là nền tảng để du lịch trở thành một ngành kinh tế tạo việc làm và giảm nghèo.

Số liệu 9 tháng năm 2025 cho thấy, du lịch Tây Ninh đạt 6,18 triệu lượt khách, tăng 9,7% so cùng kỳ, doanh thu 4.140 tỷ đồng, tăng tới 40,5%. Năm 2025, riêng 6 tháng đầu năm, du lịch Tây Ninh (cũ) đã đón khoảng 3,5 triệu lượt khách, đạt 63% kế hoạch; Long An (cũ) thu hút hơn 1 triệu lượt khách, doanh thu 531 tỷ đồng. Sau sáp nhập, không gian tour tuyến được kéo dài, khách có thể kết hợp núi Bà Đen - Tòa thánh Tây Ninh - Làng nổi Tân Lập - miệt vườn, sinh thái, trải nghiệm nông nghiệp. Thời gian lưu trú tăng thêm, chi tiêu cho dịch vụ, lưu trú, ẩm thực, vận chuyển… cũng tăng theo.

Khi doanh thu du lịch tăng mạnh, hàng loạt lao động địa phương có thêm công việc: từ chạy xe, làm homestay, phục vụ nhà hàng, bán sản phẩm làng nghề đến làm hướng dẫn viên, thuyết minh viên di tích. Nếu được tổ chức tốt, du lịch trở thành một kênh giảm nghèo hữu hiệu, tạo việc làm ngay tại quê nhà, giảm áp lực di cư lao động.

Du lịch cộng đồng

Tây Ninh đã chủ động thiết kế các mô hình du lịch cộng đồng gắn với di sản. Các tour trải nghiệm văn hóa, các sản phẩm gắn với làng nghề, lễ hội, tín ngưỡng, đặc biệt là các lễ hội đặc trưng, nghệ thuật diễn xướng, ẩm thực truyền thống được xây dựng với sự tham gia trực tiếp của người dân.

Các chương trình đào tạo của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hiệp hội Du lịch tỉnh và các doanh nghiệp lữ hành đã góp phần nâng cao kỹ năng phục vụ, đón khách, tổ chức hoạt động tại cộng đồng. Người dân trở thành "chủ thể" của sản phẩm du lịch, với vai trò cung cấp dịch vụ, kể câu chuyện về quê hương mình, giới thiệu đặc sản của chính gia đình, cộng đồng.

Đi cùng với đó là tinh thần phát triển du lịch xanh, du lịch bền vững: gắn lợi ích kinh tế với trách nhiệm bảo tồn di sản, giữ gìn môi trường tự nhiên và bản sắc văn hóa. Khi du khách đến với Tây Ninh không chỉ để "check-in núi Bà Đen" mà còn để nghe Đờn ca tài tử, tham gia lễ hội, ăn món địa phương, ở cùng dân bản…, thì nguồn thu từ du lịch sẽ lan tỏa sâu hơn tới cộng đồng, thay vì tập trung vào một vài điểm lớn.

Chuyển đổi số - "đòn bẩy" để du lịch lan tỏa và tạo việc làm

Để du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, Tây Ninh không chỉ dựa vào tài nguyên sẵn có, mà còn chủ động đi theo làn sóng chuyển đổi số. Cổng thông tin du lịch tích hợp với bản đồ số du lịch thông minh, hệ thống mã QR tại 56 di tích, app du lịch Tây Ninh, hệ thống chatbot hỗ trợ du khách… đã bắt đầu thay đổi cách địa phương tiếp cận khách du lịch.

Không chỉ người làm du lịch chuyên nghiệp, mà cả các hộ kinh doanh nhỏ, các cơ sở lưu trú gia đình, làng nghề, điểm bán đặc sản… đều được hưởng lợi. Khi thông tin điểm đến, dịch vụ, sản phẩm được số hóa, du khách dễ tìm đến các dịch vụ nhỏ lẻ, trong đó có nhiều hộ trước đây ít cơ hội tiếp xúc khách. Bản đồ số, app du lịch, QR code tại điểm đến giúp câu chuyện, sản phẩm, dịch vụ của người dân đến gần hơn với thị trường mà không cần chi phí quảng bá lớn.

Việc đẩy mạnh truyền thông số trên các nền tảng như Fanpage, Zalo, Youtube, TikTok… cũng góp phần thu hút khách du lịch trẻ tuổi, khách trải nghiệm, nhóm thường chi tiêu cao cho dịch vụ địa phương. Đây là điều kiện thuận lợi để nhiều gia đình, nhất là hộ nghèo, hộ cận nghèo, tham gia phát triển dịch vụ homestay, ẩm thực, trải nghiệm văn hóa, từ đó cải thiện thu nhập.

Tây Ninh đang biến ngành du lịch trở thành một trong những ngành giúp giảm nghèo bền vững. Khi du lịch được quy hoạch theo hướng bền vững, gắn với văn hóa, sinh thái, cộng đồng và chuyển đổi số, lợi ích mang lại không chỉ dừng ở tăng trưởng doanh thu, mà còn tạo việc làm tại chỗ, nâng cao thu nhập, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa và tăng niềm tự hào của người dân về quê hương mình.