Cây mía – bước chuyển từ truyền thống sang hiện đại
Với hơn 17.000 ha mía trong niên vụ 2024-2025, Tây Ninh được coi là "thủ phủ mía đường" của cả nước. Không chỉ giữ vững vùng nguyên liệu chiến lược cho Công ty CP Thành Thành Công - Biên Hòa (TTC AgriS), Tây Ninh còn mạnh dạn áp dụng các mô hình canh tác hiện đại.
Cấy lúa bằng máy tại Hợp tác xã Giống cây trồng và dịch vụ nông nghiệp Bàu Đồn, Gò Dầu.
Tại khu vực Ninh Điền, huyện Châu Thành, mô hình trồng mía tiêu chuẩn Australia trên diện tích 1.300 ha đã được triển khai. Nông dân được tập huấn sử dụng giống sạch bệnh, tưới nhỏ giọt, phân tích đất, bón phân hữu cơ vi sinh, cơ giới hóa thu hoạch. Nhờ vậy, năng suất trung bình đạt trên 70 tấn/ha, sản lượng chế biến đạt 1,2 triệu tấn mía cây.
Ông Nguyễn Văn Hiếu, một hộ trồng mía lâu năm, chia sẻ: "Ngày trước trồng mía phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm, nay có công nghệ hỗ trợ, cây mía đồng đều, ít sâu bệnh, chi phí phân bón giảm. Quan trọng hơn là đầu ra ổn định, nông dân yên tâm gắn bó với cây mía."
Viện Nghiên cứu và Ứng dụng mía đường của TTC AgriS cũng tích cực tuyển chọn giống mới, chuyển giao cho nông dân, qua đó cải thiện rõ rệt chất lượng nguyên liệu, đồng thời nâng cao thu nhập.
Khoai mì kháng bệnh khảm lá - từ phòng thí nghiệm ra đồng ruộng
Khoai mì (sắn) là cây trồng chủ lực thứ hai của Tây Ninh, nhưng từng bị dịch khảm vàng lá đe dọa nghiêm trọng. Nhờ hợp tác với Trung tâm Nông nghiệp nhiệt đới quốc tế (CIAT), từ 2019 - 2023, tỉnh đã chọn tạo được 6 giống kháng bệnh (HN1, HN3, HN5, HN36, HN80, HN97).
Các giống này nhanh chóng được đưa vào sản xuất. Nông dân Nguyễn Văn Cường (huyện Tân Biên) cho biết: "Trước đây, có năm thiệt hại tới 40% vì bệnh khảm lá. Nay giống mới kháng bệnh tốt, năng suất tăng thêm 15%, chi phí thuốc trừ bệnh giảm rõ rệt."
Ngoài giống mới, nông dân còn được hỗ trợ kỹ thuật, cơ giới hóa từ khâu cày đất, trồng, bón phân đến thu hoạch. Nhờ đó, năng suất khoai mì Tây Ninh luôn đứng nhất nhì cả nước, bảo đảm nguồn nguyên liệu cho các nhà máy chế biến tinh bột và xuất khẩu.
Rau quả thông minh - từ mã QR đến thị trường thế giới
Không chỉ cây lương thực, cây ăn quả Tây Ninh cũng được áp dụng công nghệ số. Ngành nông nghiệp tỉnh đã triển khai phần mềm truy xuất nguồn gốc điện tử KIPUS cho 194 tổ chức, cá nhân, với diện tích 1.503 ha trồng bưởi, chuối, mãng cầu, xoài, nhãn, táo…
Đến nay, đã có 50.000 tem truy xuất nguồn gốc được cấp cho 9 cơ sở sản xuất, cùng 100 mã số vùng trồng và 21 mã số cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu sang EU, Hoa Kỳ, Australia, New Zealand và Trung Quốc.
Tại HTX trái cây An Bình (huyện Trảng Bàng), mỗi quả xoài trước khi xuất đi đều có tem QR. Người tiêu dùng chỉ cần quét mã là biết được vườn trồng, ngày thu hoạch, quy trình chăm sóc. "Nhờ tem điện tử, sản phẩm của HTX dễ dàng vào siêu thị, giá bán cao hơn 10-15% so với trước", Giám đốc HTX cho biết.
Năm 2024, khu chăn nuôi công nghệ cao DHN Tây Ninh (xã Tân Hội, huyện Tân Châu cũ) chính thức đi vào hoạt động với vốn đầu tư 200 tỷ đồng. Đây là dự án liên doanh giữa Tập đoàn De Heus (Hà Lan) và Hùng Nhơn, nằm trong tổ hợp 7 dự án NNCNC tổng vốn 2.500 tỷ đồng giai đoạn 2025-2030.
Cùng với đó, Công ty TNHH Bel Gà Tây Ninh đã xây dựng nhà máy ấp trứng công nghệ cao, công suất hơn 19 triệu gà con/năm. Công ty QL Vietnam Agroresources (Malaysia) đầu tư trang trại gà đẻ hiện đại.
Với bò sữa, trang trại Vinamilk Tây Ninh nuôi khoảng 8.000 con, áp dụng mô hình tuần hoàn: Phân bò nuôi trùn quế, cỏ tái sinh làm thức ăn, phụ phẩm tận dụng triệt để. Nhờ đó, chi phí thức ăn giảm 50%, trong khi năng suất sữa tăng.
Đặc biệt, các trang trại bò ứng dụng công nghệ cao như robot gạt thức ăn, máy vắt sữa tự động, chip theo dõi sức khỏe bò, hệ thống làm mát thông minh. Nông dân tham gia chuỗi liên kết được tập huấn để nâng cao kỹ năng quản lý đàn vật nuôi.
Lúa, nấm, bò thịt - những mô hình đổi mới sáng tạo
Từ năm 2020 - 2023, Tây Ninh đã trình diễn 365 ha lúa chất lượng cao (ST24, ST25, OM4900…), áp dụng "3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm", cấy lúa bằng máy. Kết quả năng suất và khả năng kháng bệnh cải thiện rõ rệt.
Ở xã Phước Chỉ, thị xã Trảng Bàng, mô hình trồng nấm mối đen công nghệ cao cho năng suất ổn định, sản phẩm sạch, được thị trường TP. HCM tiêu thụ mạnh.
Với bò thịt, tỉnh triển khai gieo tinh nhân tạo bằng giống bò chuyên thịt. Đến nay, tỷ lệ bò lai Zebu chiếm 98% tổng đàn, trọng lượng bò thịt tăng từ 350 kg lên 500 kg/con, giúp nông dân có thu nhập cao hơn.
Số hóa quản lý và phòng dịch
Một trong những điểm nhấn của Tây Ninh là ứng dụng Google Earth để định vị tọa độ các trang trại chăn nuôi. Nhờ đó, cơ quan thú y dễ dàng quản lý khoảng cách an toàn giữa cơ sở chăn nuôi và lò giết mổ, theo dõi ổ dịch, khoanh vùng nhanh chóng, tiết kiệm chi phí kiểm tra.
Trong phòng chống dịch bệnh, nông dân và cán bộ kỹ thuật còn sử dụng bẫy đèn bắt rầy, theo dõi số liệu côn trùng hại để lên lịch gieo sạ né rầy. Với dịch rệp sáp bột hồng, tỉnh đã nuôi và thả hơn 492.000 cặp ong ký sinh Anagyrus lopezi, giúp công bố hết dịch trên diện rộng.
Ngoài ra, mô hình sử dụng nấm sinh học Trichoderma phòng bệnh thối gốc trên khoai mì cũng được đánh giá hiệu quả, hạn chế thuốc hóa học, bảo vệ đất trồng.
Nông nghiệp công nghệ cao - mục tiêu 2030
Theo UBND tỉnh, Tây Ninh đặt mục tiêu phát triển 22 vùng nông nghiệp công nghệ cao (12 vùng trồng trọt, 7 vùng chăn nuôi, 3 vùng hỗn hợp). Đến năm 2025, giá trị sản phẩm NNCNC đạt 150 triệu đồng/ha, chiếm 40% tổng giá trị sản xuất; đến 2030, đạt 180 triệu đồng/ha, chiếm 50%.
Để đạt mục tiêu, tỉnh triển khai nhiều chính sách: hỗ trợ lãi vay, hỗ trợ chứng nhận GAP, VietGAHP, hữu cơ, đầu tư hạ tầng, liên kết chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ.
Ông Nguyễn Đình Xuân, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT, nhấn mạnh: "Điều quan trọng là thay đổi tư duy sản xuất. Nhiều nông dân nay đã quen với việc dùng điện thoại thông minh để điều khiển tưới nước, theo dõi nhiệt độ, ẩm độ trong nhà màng. Đây chính là nền tảng để Tây Ninh xây dựng nền nông nghiệp thông minh."
Dù đạt nhiều thành tựu, việc ứng dụng KHCN tại Tây Ninh vẫn còn hạn chế. Chi phí đầu tư công nghệ cao lớn, trong khi nông dân còn quen với tập quán truyền thống. Một số sản phẩm nông nghiệp dù đã áp dụng KHCN nhưng chưa được thị trường phân biệt rõ ràng, làm giảm giá trị gia tăng.
Trong thời gian tới, tỉnh dự kiến ban hành thêm chính sách hỗ trợ vốn nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, xây dựng thương hiệu. Song song đó, tập trung hình thành các vùng lõi NNCNC để lan tỏa mô hình ứng dụng KHCN trong toàn tỉnh./
