Tổ Khuyến nông cộng đồng (KNCĐ) là "cánh tay nối dài" của hệ thống khuyến nông.
Khuyến nông cộng đồng, một trong những hoạt động chủ chốt trong chiến lược phát triển nông thôn mới, đã và đang chứng minh vai trò quan trọng trong việc giảm nghèo bền vững tại các vùng nông thôn, đặc biệt là ở những khu vực khó khăn. Các tổ KNCĐ không chỉ giúp nông dân tiếp cận với các tiến bộ khoa học kỹ thuật mà còn là cầu nối cho nông dân, doanh nghiệp và các cơ quan nhà nước, từ đó xây dựng các chuỗi giá trị nông sản bền vững, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp.
Khuyến nông cộng đồng: Sự đổi mới quan trọng
Tổ Khuyến nông cộng đồng (KNCĐ) là mô hình đổi mới trong công tác khuyến nông. Đây là hoạt động kết nối giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân, với mục tiêu tạo ra một môi trường sản xuất nông nghiệp hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro cho nông dân và nâng cao năng suất. Sự ra đời của các tổ KNCĐ không chỉ mang đến những giải pháp về kỹ thuật mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước đối với ngành nông nghiệp.
Mỗi tổ KNCĐ đều có sự tham gia của các thành viên là cán bộ hội nông dân, phụ nữ, cựu chiến binh, nông dân sản xuất giỏi và các chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp, thú y. Các tổ này không chỉ thực hiện các nhiệm vụ tư vấn kỹ thuật, chuyển giao công nghệ mà còn tổ chức các chương trình tập huấn, hỗ trợ nông dân trong việc tiêu thụ sản phẩm và nâng cao kiến thức về sản xuất nông nghiệp. Vai trò của các tổ KNCĐ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết trong việc kết nối các nguồn lực, kiến thức và công nghệ để thúc đẩy phát triển nông thôn.
Chức năng quan trọng của tổ KNCĐ là giúp nông dân kết nối với thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Tạo kết nối giữa nông dân và thị trường
Một trong những chức năng quan trọng của tổ KNCĐ là giúp nông dân kết nối với thị trường tiêu thụ sản phẩm. Trong bối cảnh nông sản gặp khó khăn trong việc tiêu thụ, đặc biệt là trong các vụ mùa bội thu, việc có một tổ chức đứng ra kết nối các doanh nghiệp, hợp tác xã và thị trường là rất cần thiết. Các tổ KNCĐ đã giúp nông dân xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm nông sản, giúp nâng cao chất lượng và đảm bảo đầu ra cho sản phẩm.
Một trong những mô hình thành công trong việc kết nối nông dân với thị trường là mô hình liên kết sản xuất sầu riêng, chôm chôm và dừa tại các xã như Tân Thiềng, Phú Phụng (Chợ Lách), An Hiệp, Tân Phú (Châu Thành). Các tổ KNCĐ đã kết nối nông dân với các doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm với giá hợp lý và ổn định. Đây là một mô hình hiệu quả giúp nông dân giảm thiểu được rủi ro trong sản xuất và thu nhập từ sản xuất nông nghiệp được nâng cao.
Ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số
Áp dụng KHCN và CĐS vào sản xuất nông nghiệp giúp nông dân nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc áp dụng KHCN và CĐS vào sản xuất nông nghiệp đã trở thành yếu tố quyết định giúp nông dân nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Các tổ KNCĐ tại nhiều địa phương đã chủ động hỗ trợ nông dân ứng dụng công nghệ vào canh tác. Một minh chứng chính là việc áp dụng công nghệ số vào quản lý sản xuất cây giống và hoa kiểng ở xã Vĩnh Thành, huyện Chợ Lách.
Trong khuôn khổ hợp tác với các công ty công nghệ, Tổ KNCĐ Vĩnh Thành đã tổ chức các lớp tập huấn về việc tạo mã QR cho sản phẩm cây giống hoa kiểng và sử dụng nền tảng thương mại điện tử để tiêu thụ sản phẩm. Nhờ vào những lớp tập huấn này, nhiều nông dân đã biết cách bán sản phẩm trực tuyến, giảm sự phụ thuộc vào thương lái và nâng cao thu nhập một cách bền vững.
Ngoài ra, một số tổ KNCĐ còn hỗ trợ nông dân trong việc quản lý sản xuất bằng các ứng dụng di động, giúp theo dõi sự phát triển của cây trồng và thú nuôi, từ đó có thể đưa ra các quyết định chính xác về việc chăm sóc và quản lý cây trồng, vật nuôi. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tăng năng suất lao động trong nông nghiệp.
Mô hình thành công từ các tổ KNCĐ
Những mô hình thành công từ các tổ KNCĐ tại các địa phương đã chứng tỏ được hiệu quả trong việc giúp nông dân phát triển sản xuất nông nghiệp. Tại huyện Ba Tri và Giồng Trôm, các tổ KNCĐ đã thực hiện nhiều mô hình sản xuất có hiệu quả như nuôi trùn quế, ủ phân hữu cơ và nuôi sâu canxi. Các mô hình này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp.
Tổ KNCĐ ở huyện Chợ Lách cũng đã thực hiện các mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông sản. Việc áp dụng các mô hình này giúp nông dân giảm thiểu chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng và tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng, đồng thời giúp họ dễ dàng tiếp cận thị trường trong và ngoài nước.
Các mô hình như vậy giúp cải thiện thu nhập cho nông dân, đồng thời góp phần phát triển nền kinh tế nông thôn, tăng cường sự liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp và các cơ quan nhà nước, từ đó thúc đẩy phát triển bền vững và giảm nghèo hiệu quả.
Giảm nghèo bền vững thông qua tăng cường kết nối và đào tạo
Một trong những yếu tố quan trọng giúp các tổ KNCĐ phát huy hiệu quả là việc đào tạo và nâng cao năng lực cho các thành viên trong tổ. Các lớp tập huấn kỹ năng tư vấn, kỹ thuật canh tác, quản lý chuỗi giá trị, và chuyển giao khoa học công nghệ đã giúp các thành viên trong tổ nâng cao kiến thức và kỹ năng để hỗ trợ nông dân trong việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Trung tâm Khuyến nông và Tư vấn dịch vụ nông nghiệp tỉnh Bến Tre đã tổ chức nhiều lớp tập huấn nâng cao năng lực cho các tổ trưởng và thành viên tổ KNCĐ. Các lớp tập huấn này tập trung vào các chủ đề như quản lý sản xuất, chăm sóc cây trồng trong điều kiện hạn mặn, kỹ thuật canh tác dừa, và việc ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp.
Hướng tới mô hình phát triển bền vững
Mặc dù các tổ KNCĐ đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng thực tế, việc triển khai mô hình này tại một số địa phương vẫn gặp phải những khó khăn. Các tổ KNCĐ còn thiếu nguồn lực, thiếu kiến thức về quản trị hợp tác xã, quản lý chất lượng sản phẩm và liên kết chuỗi giá trị. Do đó, để mô hình này phát triển bền vững trong tương lai, cần có những chính sách hỗ trợ rõ ràng hơn từ các cơ quan chức năng.
Các tổ KNCĐ cần được trang bị đầy đủ các công cụ, thiết bị phục vụ cho việc triển khai các nhiệm vụ khuyến nông. Các thành viên trong tổ cần được đào tạo thêm về các kỹ năng quản lý, chuyển giao công nghệ và tư vấn cho nông dân. Hơn nữa, việc liên kết với doanh nghiệp, hợp tác xã, và các cơ quan nhà nước cần được củng cố để tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân tiếp cận các nguồn lực, từ đó tăng trưởng bền vững./.
