UBND xã Chợ Mới xác định mục tiêu đưa thông tin số đến từng thôn bản, bảo đảm không còn "vùng trắng thông tin".
Đầu tư mạnh mẽ về hạ tầng thông tin - truyền thông số
Giảm nghèo thông tin là một cấu phần quan trọng của giảm nghèo đa chiều, hướng tới nâng cao khả năng tiếp cận tri thức, chính sách và dịch vụ số cho người dân, đặc biệt là nhóm nghèo và vùng khó khăn, thông qua các hoạt động truyền thông, phổ cập internet, điện thoại thông minh và nâng cao năng lực sử dụng công nghệ. Khi công nghệ ngày càng len sâu vào các lĩnh vực đời sống, thông tin trở thành "chìa khóa" để tiếp cận cơ hội sản xuất, kinh doanh, tìm việc làm, nâng cao kỹ năng và giải quyết thủ tục hành chính.
Với người nghèo, thiếu thông tin đồng nghĩa với tụt lại phía sau, còn có thông tin tức là có thêm cơ hội thay đổi cuộc sống; từ đó, chủ động tiếp cận chính sách, tìm kiếm cơ hội việc làm, học hỏi kỹ năng, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, từ đó vươn lên thoát nghèo bền vững.
Chợ Mới hiện có hơn 13.000 nhân khẩu, gồm 7 dân tộc cùng sinh sống. Dù không thuộc vùng lõm sóng và có lợi thế về giao thông, nhưng trong nhiều năm qua, việc tiếp cận thông tin của bà con vẫn rất hạn chế. Phần lớn người dân chỉ nắm bắt tin tức qua loa truyền thanh hoặc qua truyền miệng. Nhiều hộ dân không có phương tiện nghe nhìn, chưa quen dùng điện thoại thông minh hay internet, thậm chí còn gặp rào cản về ngôn ngữ. Những hạn chế này khiến họ khó tiếp cận chính sách mới, ít cơ hội hưởng lợi từ các chương trình an sinh, tiếp cận vốn vay ưu đãi hoặc cập nhật kỹ thuật sản xuất. Có không ít trường hợp chỉ vì thiếu thông tin mà bỏ lỡ cơ hội học nghề, xin việc, đi xuất khẩu lao động hay bán sản phẩm nông nghiệp với giá tốt hơn.
Nhận thấy rõ rào cản này, xã Chợ Mới đã được quan tâm đầu tư mạnh mẽ về hạ tầng thông tin - truyền thông. Các trạm phát sóng được xây dựng, hệ thống WiFi miễn phí được lắp đặt ở những khu vực đông dân cư. Điện thoại thông minh được trao tặng cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, người uy tín, đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, các điểm internet công cộng tại UBND xã, trường học, bưu điện văn hóa được duy trì, giúp người dân có nơi truy cập, tìm hiểu thông tin và thực hiện các dịch vụ trực tuyến, tạo môi trường thuận lợi để người dân kết nối với thế giới số.
Không chỉ đầu tư, phát triển hạ tầng, xã Chợ Mới còn đẩy mạnh việc chuyển đổi phương thức truyền thông. Thay vì chỉ dựa vào hệ thống truyền thanh qua loa phát thanh truyền thống, địa phương phát triển hệ thống loa thông minh tại 27 thôn; các điểm truy cập internet miễn phí tại UBND xã, trường học, bưu điện; mở các nhóm Zalo thôn bản, chia sẻ video, hình ảnh minh họa dễ hiểu, dễ tiếp thu. Thông tin được truyền tải bằng nhiều hình thức khác nhau, phù hợp với trình độ và phong tục của từng dân tộc. Các buổi sinh hoạt cộng đồng, giao lưu văn hóa - thể thao cũng trở thành "không gian truyền thông" hiệu quả, nơi bà con được hướng dẫn quy trình, thủ tục, cập nhật chính sách hay học hỏi kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, phòng chống dịch bệnh.
Cùng với đó, những lớp tập huấn, tuyên truyền trực tiếp về chuyển giao khoa học kỹ thuật, kiến thức sản xuất, định hướng nghề nghiệp, xuất khẩu lao động… được tổ chức thường xuyên. Người dân không chỉ tiếp nhận thông tin mà còn được thực hành, được giải đáp thắc mắc ngay tại chỗ. Nhờ vậy, thói quen tiếp nhận thông tin của bà con đã thay đổi theo chiều hướng tích cực: Từ thụ động nghe - chờ - hỏi sang chủ động tìm kiếm, khai thác và ứng dụng.
Dù còn khó khăn, nhưng có thể khẳng định, chính sách giảm nghèo thông tin đã tạo ra những thay đổi căn bản tại Chợ Mới. Người dân không còn thụ động chờ nghe từ loa xã, mà đã biết chủ động tìm kiếm thông tin qua điện thoại, internet. Nhờ đó, nhiều hộ đã tiếp cận được các chương trình vay vốn ưu đãi, mạnh dạn đăng ký học nghề, tìm kiếm việc làm trong và ngoài tỉnh. Một số hộ đã tiếp cận thông tin về thị trường, về kỹ thuật mới và áp dụng ngay vào sản xuất, giúp năng suất và thu nhập được cải thiện. Thậm chí, có những lao động trước đây ngại đi xa vì thiếu hiểu biết, nay đã nắm được thông tin đầy đủ về quy trình, điều kiện nên tự tin tham gia xuất khẩu lao động.
Thu hẹp khoảng cách số, đảm bảo không còn "vùng trắng thông tin"
Theo thống kê, tỷ lệ hộ nghèo của xã đã giảm từ 12,95% năm 2021 xuống còn 8,09% năm 2024, mức giảm trung bình 1,21%/năm. Dù vẫn còn nhiều khó khăn, đây là kết quả rất đáng ghi nhận, bởi nó cho thấy khi người dân được "trao chìa khóa thông tin", họ có thể chủ động nắm bắt và tận dụng cơ hội để vươn lên. Giảm nghèo thông tin đã tạo nền tảng để các chính sách hỗ trợ phát huy hiệu quả rõ rệt hơn.
Không chỉ đóng góp cho phát triển kinh tế, thông tin số còn tạo ra những tác động tích cực về văn hóa - xã hội. Tỷ lệ người dân sử dụng điện thoại thông minh đạt trên 95%, khoảng 75% hộ đã có kết nối internet. Người dân dần quen với dịch vụ công trực tuyến, khai thác VNeID, sổ sức khỏe điện tử; nhiều hộ kinh doanh ứng dụng thanh toán không dùng tiền mặt, đưa sản phẩm lên mạng xã hội, mở rộng kênh tiêu thụ. Cách tiếp cận mới này đang giúp Chợ Mới rút ngắn khoảng cách với các địa phương phát triển hơn trong tỉnh.
Sau khi sáp nhập, địa bàn rộng, dân số đông khiến nhu cầu thông tin tăng mạnh. Nhận rõ vai trò cốt lõi của truyền thông, UBND xã tiếp tục xem đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn tới. Xã đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đưa thông tin số đến từng thôn bản, bảo đảm không còn "vùng trắng thông tin". Theo đó, xã sẽ tiếp tục mở rộng hạ tầng truyền thông, phủ sóng internet và điện thoại đến mọi khu dân cư, đồng thời đa dạng hóa hình thức truyền thông bằng các bản tin song ngữ Việt - dân tộc thiểu số, video, hình ảnh trực quan, dễ hiểu và dễ áp dụng.
Hỗ trợ, hướng dẫn bà con kê khai thủ tục trực tuyến.
Song song, xã phát triển đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở, ưu tiên người địa phương biết tiếng dân tộc để tăng tính thuyết phục và sự gần gũi với bà con. Các bản tin song ngữ, video minh họa, tài liệu trực quan sẽ được triển khai nhiều hơn nhằm giúp thông tin không chỉ đến đúng đối tượng mà còn dễ hiểu, dễ áp dụng. Xã cũng phối hợp doanh nghiệp viễn thông hỗ trợ gói cước ưu đãi, trang bị thiết bị thông minh, mở các lớp hướng dẫn kỹ năng số cho hộ nghèo.
Chợ Mới cũng hướng tới xây dựng mô hình học tập cộng đồng thông qua "tủ sách số", "điểm internet miễn phí", khuyến khích người dân học tập suốt đời, tiếp thu tri thức mới để nâng cao năng lực và thích ứng với bối cảnh chuyển đổi số. Khi người dân đã làm chủ công nghệ, họ sẽ tự tin hơn trong sản xuất, kinh doanh và quản lý đời sống, góp phần hình thành một cộng đồng phát triển toàn diện.
Từ thực tiễn triển khai, có thể rút ra nhiều bài học quan trọng. Trước hết, sự lãnh đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền là yếu tố then chốt để chính sách được triển khai hiệu quả. Truyền thông phải đúng người, đúng nhu cầu, đúng bối cảnh, bám sát đặc thù văn hóa - xã hội của từng thôn bản. Việc phát huy vai trò của người uy tín, trưởng thôn, đoàn thể quần chúng vô cùng quan trọng, bởi họ là "cầu nối mềm" giúp thông tin lan tỏa nhanh, chính xác và đến được đúng đối tượng. Đồng thời, giảm nghèo phải thực hiện đồng thời hai trục: Đầu tư hạ tầng và nâng cao kỹ năng số. Chỉ khi người dân vừa có công cụ, vừa biết sử dụng công cụ thì khoảng cách phát triển mới có thể được thu hẹp.
Nhìn lại hành trình vừa qua, có thể khẳng định rằng giảm nghèo thông tin đang trở thành "động lực mới" của Chợ Mới. Khi dòng chảy thông tin không còn ngắt quãng, người dân có thêm cơ hội, có thêm khát vọng và đủ khả năng để vươn lên. Đây không chỉ là câu chuyện của một địa phương miền núi, mà còn là minh chứng sinh động cho định hướng giảm nghèo bền vững của cả nước trong bối cảnh chuyển đổi số ngày càng sâu rộng.
Giảm nghèo thông tin vì thế không chỉ giúp người dân thoát nghèo hôm nay, mà còn mở ra cánh cửa cho phát triển dài hạn, bền vững - nơi mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận tri thức và "không ai bị bỏ lại phía sau".
