HTX Thới Trinh với hơn 465ha nhãn đã áp dụng quy trình VietGAP.
Câu chuyện của ông Sử Quốc Lộc không phải cá biệt, mà là minh chứng cho bước chuyển mạnh mẽ của nông nghiệp Cần Thơ, từ sản xuất nhỏ lẻ sang nông nghiệp công nghệ cao, tạo sinh kế bền vững và mở đường giảm nghèo một cách căn cơ.
Nâng giá trị nông sản bằng tiêu chuẩn quốc tế
Nếu như trước đây sản xuất trái cây ở Cần Thơ chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, mạnh ai nấy làm, thì vài năm trở lại đây bức tranh đã đổi khác. Những HTX như Lộc Mãi, Xóm Đồng 2, Trường Khương A, Thới Trinh, Thái Thanh… đang trở thành trung tâm của sự chuyển mình, khi áp dụng các chuẩn VietGAP, GlobalGAP, quy hoạch vùng trồng, đầu tư kho sơ chế, đóng gói và gắn sản xuất với các thị trường xuất khẩu khó tính.
Tại HTX Nông nghiệp Lộc Mãi, hơn 80% diện tích 42ha vú sữa tím đã đạt chuẩn VietGAP, giúp trái cây vào được Mỹ với giá bao tiêu ổn định khoảng 30.000 đồng/kg. Nhờ biết xử lý rải vụ, HTX giúp vú sữa giữ mức năng suất 20 tấn/ha nhưng bán cao hơn bình quân 10.000 đồng/kg, nâng lợi nhuận thêm 150 triệu đồng/ha. Mỗi hộ thành viên thu về 200 - 400 triệu đồng/ha, vượt xa doanh thu từ mô hình truyền thống trước đây.
HTX Xóm Đồng 2 với sản phẩm vú sữa bơ hồng đạt OCOP 4 sao, mỗi năm xuất khẩu đều đặn sang Mỹ. Để đáp ứng yêu cầu thị trường, HTX chủ động đầu tư kho sơ chế, xây dựng quy chế giám sát thuốc bảo vệ thực vật, lấy mẫu định kỳ đất – nước, qua đó nâng chất lượng và giữ sự ổn định của sản phẩm suốt nhiều năm liền.
Ở quy mô toàn thành phố, Cần Thơ hiện có hơn 102.000ha cây ăn trái, 1,2 triệu tấn trái mỗi năm; 194 HTX, tổ hợp tác và câu lạc bộ canh tác tiêu chuẩn; 42 doanh nghiệp ký kết liên kết với hơn 6.000ha vùng nguyên liệu. Đặc biệt, thành phố đã cấp 477 mã số vùng trồng - "tấm hộ chiếu" để trái cây vươn ra thế giới. Đây là nền tảng vững chắc giúp nhiều loại trái cây địa phương như vú sữa, nhãn, xoài, sầu riêng liên tục xuất khẩu sang Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.
Không chỉ là chuyện áp dụng tiêu chuẩn, nông dân Cần Thơ thoát nghèo bền vững chính là nhờ sự hình thành chuỗi liên kết chặt chẽ giữa nông dân - HTX - doanh nghiệp.
HTX Thới Trinh với hơn 465ha nhãn đã áp dụng quy trình VietGAP và kiểm soát lịch thu hoạch luân phiên để tránh dội hàng. Nhờ vậy, mỗi héc-ta nhãn Ido đem lại 300 triệu đồng/năm, cao gấp nhiều lần trồng lúa. Các doanh nghiệp thu mua vào tận vườn, HTX lại có nguồn cung ổn định gần 1.000 tấn trái/năm cho hệ thống siêu thị và các cửa hàng trái cây sạch.
HTX Thái Thanh cũng là "mô hình vàng" với 127ha nhãn, sản lượng hơn 1.500 tấn/năm, gần một nửa xuất khẩu sang Mỹ, Nhật Bản, EU, Trung Quốc và Australia. Thu nhập từ 300 triệu đồng/ha mỗi năm đã tạo cuộc sống khấm khá hơn cho hàng chục hộ nông dân, nhiều người trước đây thuộc diện cận nghèo.
Thành công của các HTX không chỉ đến từ kỹ thuật mà còn từ việc chuẩn hóa toàn bộ quy trình: sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học, xây kho bảo quản thuốc BVTV chung, lưu nhật ký điện tử, kiểm soát dư lượng theo chuẩn. Những yêu cầu "tưởng như quá tầm" đã giúp người nông dân thay đổi tư duy, từ sản xuất cầm chừng sang sản xuất hàng hóa, từ manh mún sang có chiến lược dài hơi.
Mã số vùng trồng: góp phần đưa trái cây ra thế giới
Cần Thơ đã cấp hàng trăm mã số với hơn 6.000 hộ dân tham gia, phục vụ cho xuất khẩu vào các thị trường khắt khe. Nhờ đó, những HTX như Trạng Tí Garden tự tin xuất 150 tấn nhãn GlobalGAP mỗi năm sang Australia, Mỹ và nhiều nước khác.
Theo tiêu chuẩn GlobalGAP, người dân buộc phải thay đổi toàn bộ kỹ thuật canh tác, sử dụng thuốc đúng danh mục, quản lý chặt chuỗi cung ứng. Đổi lại, sản phẩm bán với giá cao hơn, doanh nghiệp bao tiêu ổn định và phụ thuộc ít hơn vào thương lái.
"Không làm theo chuẩn thì chỉ bán được thị trường dễ tính, giá thấp. Làm GlobalGAP tuy vất vả nhưng bảo đảm đầu ra, tăng thu nhập rõ rệt", một thành viên HTX Trạng Tí Garden chia sẻ.
Nhiều HTX trước đây khó khăn nay đã trở thành "điểm sáng giảm nghèo", nhiều hộ từ thu nhập bấp bênh đã có thể xây nhà mới, ổn định cuộc sống.
Cần Thơ đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ để nâng năng suất và giảm chi phí. Các HTX sử dụng phân bón thông minh, tưới tự động, nhật ký điện tử, phần mềm truy xuất nguồn gốc. Các mô hình thử nghiệm sử dụng cảm biến môi trường, IoT trong tưới bón phân, giúp giảm 20 – 30% nước và phân bón.
Nhiều HTX còn kết nối sàn thương mại điện tử, livestream bán hàng, tạo thêm kênh thu nhập mới. Người nông dân không còn phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái, mà chủ động tiếp cận người mua tại các đô thị lớn.
Liên minh HTX TP Cần Thơ cũng tích cực tư vấn, hỗ trợ nguồn vốn ưu đãi, tập huấn kỹ thuật, kết nối doanh nghiệp xuất khẩu. Công tác quản lý vùng trồng, giám sát dư lượng, cập nhật dữ liệu theo chuẩn quốc tế được triển khai rộng khắp, giúp trái cây Cần Thơ đáp ứng các yêu cầu kiểm dịch ngày càng khắt khe của Mỹ, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản hay Trung Quốc.
Trong giai đoạn tới, Cần Thơ tiếp tục đặt mục tiêu tăng diện tích sản xuất theo chuẩn VietGAP, GlobalGAP; mở rộng mã số vùng trồng; đẩy mạnh liên kết nông dân - HTX - doanh nghiệp; đa dạng hóa sản phẩm chế biến và hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc toàn diện. Đây không chỉ là kế hoạch phát triển nông nghiệp, mà chính là chiến lược giảm nghèo bền vững từ gốc, giúp người nông dân bước vào kỷ nguyên nông nghiệp hiện đại, cạnh tranh và hội nhập.
