"Chìa khóa" nâng cao giá trị nông sản
Ông Hoàng Mạnh Thường, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bình Phước, khẳng định: "KH&CN có vai trò rất quan trọng đối với ngành nông nghiệp. Khi áp dụng đúng cách, KH&CN giúp tăng năng suất, đảm bảo an toàn sản phẩm, nâng cao giá trị sản xuất, qua đó phát triển bền vững."
Những năm qua, tỉnh đã ưu tiên đầu tư các đề tài nghiên cứu, chuyển giao kỹ thuật trong nông nghiệp, đặc biệt là các giải pháp sản xuất sạch, nông nghiệp hữu cơ, thân thiện với môi trường. Sở KH&CN đã khảo nghiệm nhiều giống cây trồng, vật nuôi mới phù hợp thổ nhưỡng, đồng thời đưa ra quy trình chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh theo hướng an toàn sinh học.
Một vùng trồng sầu riêng hữu cơ tại huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước.
Một ví dụ điển hình là mô hình canh tác sầu riêng công nghệ cao của anh Nguyễn Thế Tùng, Tổng Giám đốc Queen Farm (huyện Bù Đăng). Trang trại của anh áp dụng quy trình hữu cơ, hệ thống tưới nhỏ giọt tự động, quản lý chất lượng theo ISO 9001:2000. Nhờ đó, vườn sầu riêng phát triển đồng đều, năng suất cao, quả đạt chuẩn xuất khẩu. Anh Tùng chia sẻ: "Nếu chỉ dựa vào kinh nghiệm truyền thống thì khó cạnh tranh. Nhưng khi đưa công nghệ vào, chi phí giảm, năng suất tăng và đầu ra ổn định hơn. Quan trọng nhất là đời sống gia đình tôi và nhiều lao động ở trang trại được cải thiện rõ rệt."
Ở những vùng khó khăn, tỉnh còn xây dựng các mô hình đa canh, tích hợp – giúp nông dân không chỉ dựa vào một loại cây trồng mà có thêm nguồn thu từ vật nuôi, cây ngắn ngày. Đây là giải pháp căn cơ để tạo sinh kế bền vững, nhất là cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới và các xã xây dựng nông thôn mới.
Bước đột phá trong phát triển kinh tế
Đến nay, Bình Phước đã hình thành 7 khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với tổng diện tích hơn 2.300 ha tại các huyện Đồng Phú, Chơn Thành, Lộc Ninh, Bình Long, Hớn Quản…, trong đó có mô hình trồng chuối xuất khẩu cho sản lượng lên tới 50 tấn/vụ/ha. Qua thống kê, giá trị sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tăng gấp 40-50 lần so với mô hình canh tác truyền thống.
Năm 2023, ngành nông nghiệp Bình Phước đạt mức tăng trưởng 10,25% so với năm 2022 – đứng đầu cả nước và cũng là mức tăng trưởng kỷ lục sau 26 năm tái lập tỉnh. Thành quả này góp phần đưa 80/85 xã cán đích nông thôn mới, nâng thu nhập bình quân người dân lên gần 94 triệu đồng/người/năm.
Theo quy hoạch giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến 2030, tỉnh tập trung phát triển chuyên sâu nông nghiệp công nghệ cao, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế gắn với cả thị trường trong nước và xuất khẩu. Trong đó, cây ăn trái, hồ tiêu, cao su và chăn nuôi gia súc, gia cầm khép kín là những ngành hàng chủ lực.
Thu hút đầu tư, mở rộng thị trường
Tuy đạt nhiều thành tựu, song Bình Phước cũng đối mặt với không ít thách thức. Mô hình nông nghiệp công nghệ cao đòi hỏi vốn lớn, hạ tầng hiện đại trong khi dòng vốn vào lĩnh vực này còn hạn chế. Thị trường tiêu thụ sản phẩm cũng chưa ổn định, việc nghiên cứu và chuyển giao công nghệ còn bất cập.
Hệ thống trồng rau sạch theo phương pháp thủy canh hồi lưu tại Trung tâm Nông nghiệp công nghệ cao tỉnh Bình Phước.
Để khắc phục, tỉnh đã chủ động tìm kiếm nguồn lực từ bên ngoài. Tháng 3/2024, Bình Phước tổ chức Diễn đàn kết nối doanh nghiệp công nghiệp, thương mại, nông nghiệp công nghệ cao EuroCham, thu hút hơn 100 lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu và Úc.
Ông Carsten Schittek, Tham tán Công sứ, Trưởng bộ phận thương mại Phái đoàn EU tại Việt Nam, đánh giá: "Ở châu Âu, chúng tôi đầu tư nông nghiệp công nghệ cao từ hàng chục năm trước. Khởi đầu rất khó, nhưng kiên trì sẽ thành công. Bình Phước có tiềm năng lớn, vấn đề là phải chuẩn bị chính sách rõ ràng để thu hút nhà đầu tư."
Còn ông Sergio Pereira Da Silva, Trưởng nhóm Công tác EuroCham, nhấn mạnh: "Nông nghiệp công nghệ cao gắn với nông nghiệp xanh sẽ giải quyết bài toán giảm phát thải carbon và tạo sức hút đặc biệt với các nhà đầu tư châu Âu."
Nông sản chủ lực: Nền tảng để bứt phá
Hiện toàn tỉnh có khoảng 440 ha cây trồng ứng dụng công nghệ cao, hơn 6.000 ha cây trồng áp dụng tưới tiết kiệm nước và 75 mã số vùng trồng xuất khẩu chính ngạch, sản lượng gần 149 nghìn tấn/năm. Chăn nuôi cũng phát triển mạnh với 271 trang trại lợn tập trung, trong đó 60 trang trại đã áp dụng công nghệ cao.
Bình Phước sở hữu nhiều sản phẩm nông nghiệp đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý như "Hạt điều Bình Phước", "Hồ tiêu Lộc Ninh", "Cao-su Bình Phước", cùng hàng trăm sản phẩm OCOP 3-5 sao. Đây là nền tảng để xây dựng chuỗi giá trị, nâng tầm thương hiệu và mở rộng xuất khẩu.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Hải An, Giám đốc Trung tâm Công nghệ sinh học TP.HCM: "Để phát triển nông nghiệp công nghệ cao, phải xác định thế mạnh địa phương và sản phẩm chủ lực, sản xuất theo nhu cầu thị trường và chú trọng chế biến sâu, tạo mạng lưới phân phối rộng khắp."
Giảm nghèo từ nông nghiệp công nghệ cao
Những con số ấn tượng không chỉ phản ánh sự lớn mạnh của ngành nông nghiệp mà còn cho thấy tác động trực tiếp đến giảm nghèo bền vững.
Anh Nguyễn Văn Hòa, nông dân xã Lộc Ninh, từng trồng hồ tiêu theo cách truyền thống, nhiều năm liền bấp bênh vì sâu bệnh và giá cả thất thường. Năm 2021, anh tham gia mô hình hồ tiêu công nghệ cao do Sở KH&CN hỗ trợ. Được hướng dẫn áp dụng tưới nhỏ giọt, bón phân hữu cơ vi sinh và quản lý dịch bệnh sinh học, vườn tiêu của anh phục hồi, năng suất tăng gấp đôi. Năm 2023, anh thu về gần 400 triệu đồng, thoát nghèo và hiện trở thành hạt nhân liên kết sản xuất trong hợp tác xã.
Hướng tới tương lai xanh và bền vững
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, yêu cầu giảm phát thải và nhu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế, nông nghiệp công nghệ cao chính là "con đường tất yếu" cho Bình Phước. Công nghệ sinh học, nhà kính, cảm biến, tự động hóa, internet vạn vật (IoT)… đang được khuyến khích ứng dụng rộng rãi.
Lợi ích mang lại rất rõ: tiết kiệm chi phí, giảm phụ thuộc thời tiết, khắc phục tính mùa vụ, nâng cao chất lượng nông sản, bảo vệ môi trường. Với sự hỗ trợ của Nhà nước, sự năng động của doanh nghiệp và sự đồng hành của nông dân, Bình Phước đang có cơ hội lớn để bứt phá, đưa nông nghiệp trở thành "bệ đỡ" vững chắc của nền kinh tế địa phương./.
